Mô hình IS-LM - một trong những mô hình cơ bản của kinh tế vĩ mô giúp giải thích được sự tác động của chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ lên các yếu tố quan trọng như chi tiêu, lãi suất hay đầu tư. Hãy cùng KTHGĐ tìm hiểu quy luật của những chính sách trên thông qua mô hình IS-LM!

Mô hình IS-LM là gì?

Được nhà kinh tế học người Anh John Hicks giới thiệu vào năm 1936, mô hình IS-LM là một mô hình được sử dụng trong kinh tế vĩ mô thể hiện sự tương tác lẫn nhau giữa 2 thành phần là ‘thị trường hàng hóa và dịch vụ’ (đường IS) và ‘thị trường tài chính và cho vay’ (đường LM). Trong đó, IS được viết tắt cho cụm từ ‘Investment-Saving’ và LM được viết tắt cho ‘Liquidity preference-Money supply’

Mô hình này được biểu diễn dưới dạng đồ thị gồm 2 đường cong IS và LM theo hai đại lương cơ bản là lãi suất thực (i) và tổng sản phẩm quốc nội hay thường gọi là ‘thu nhập’ (Y hay GDP)

Tương tự như trong mối quan hệ cung cầu, hai đường IS-LM cắt nhau tại ‘điểm cân bằng’ của 2 thị trường.

Các yếu tố trên đồ thị IS-LM

Đồ thị IS-LM bao gồm hai đường cong IS và LM. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), hoặc (Y), được đặt trên trục hoành, tăng về bên phải. Lãi suất, hoặc (i hoặc R), tạo nên trục tung.

Đường IS mô tả tập hợp tất cả các mức lãi suất và thu nhập (Y) tại đó tổng đầu tư (I) bằng tổng tiết kiệm (S). Tại một nền kinh tế thị trường thông thường, khi mức lãi suất càng thấp thì tổng đầu tư càng cao, dẫn đến tổng sản lượng (GDP) nhiều hơn, do đó, đường IS dốc xuống và sang phải.

Đường LM mô tả tập hợp tất cả các mức thu nhập (Y) và lãi suất tại đó cung tiền bằng với cầu tiền (đảm bảo được tính thanh khoản cho tiền tệ). Đường LM dốc lên vì mức thu nhập (GDP) cao hơn làm tăng nhu cầu giữ số dư tiền cho các giao dịch, điều này đòi hỏi lãi suất cao hơn để giữ cung tiền và cầu thanh khoản ở trạng thái cân bằng.

Giao điểm của đường IS và đường LM cho thấy điểm cân bằng của lãi suất và sản lượng khi thị trường tiền tệ và nền kinh tế thực cân bằng. Trong thực tế, các đường IS và LM thường không phải là đường thẳng và luôn có xu hướng xê dịch.

Ứng dụng của mô hình IS-LM

Là một trong những mô hình quan trọng của kinh tế vĩ mô, đây là một trong những công cụ nhằm giúp chính phủ theo dõi và điều tiết nền kinh tế nhằm đưa ra các chính sách tài khóa hay chính sách tiền tệ phù hợp.

Dựa vào đường IS-LM, ta có thể thấy tác động qua lại lẫn nhau giữa các yếu tố có trong mô hình. Ta có thể dựa vào mô hình IS-LM nhằm xác định những ảnh hưởng mà chính sách đó mang lại:

• Khi chính sách tiền tệ không thay đổi, chính sách tài khóa nới lỏng được thực hiện thì thu nhập tăng lên do đường IS dịch song song sang phía phải, còn chính sách tài chính thắt chặt được thực hiện thì thu nhập giảm đi do đường IS dịch song song sang phía trái.

• Khi chính sách tài chính không đổi, chính sách tiền tệ nới lỏng được thực hiện thì thu nhập tăng lên do đường LM dịch song song sang phía phải, còn chính sách tiền tệ thắt chặt được thực hiện thì thu nhập giảm vì đường LM dịch song song sang phía trái.

• Khi hai chính sách cùng được thực hiện một lúc và theo cùng hướng nới lỏng hay cùng hướng thắt chặt, hiệu quả đối với tăng thu nhập là rất lớn. Còn khi hai chính sách cùng được thực hiện một lúc, nhưng một chính sách theo hướng nới lỏng còn một chính sách theo hương thắt chặt, thì hiệu quả tới thu nhập nhỏ. Đây gọi là ảnh hưởng triệt tiêu.

Ưu và nhược điểm của mô hình IS-LM

Mô hình IS-LM là một công cụ kinh tế gây tranh cãi. Nhiều học giả bao gồm cả cha đẻ của mô hình này - Hicks, người đã nói rằng mô hình này được sử dụng tốt nhất “như một công cụ trong lớp học” hơn là trong bất kỳ ứng dụng thực tế nào, đây chỉ được xem như mô hình nhằm thể hiện những tác động chính của các chính sách tiền tệ và tài khóa của chính phủ và ngân hàng nhà nước. Dưới đây là một số ưu và nhược điểm chính của mô hình IS-LM:

Ưu điểm:

• Ứng dụng trong giảng dạy và dùng để giải thích các hiện tượng kinh tế học vĩ mô theo một cách cơ bản nhất
• Là tiền đề trong việc hoạch định chính sách của chính phủ

Nhược điểm:

• Mô hình thiếu nhiều yếu tố kinh tế trong thời đại hiện nay như thương mại quốc tế, dòng vốn, ....
• Đơn giản hóa hơi quá mức về thị trường tiền tệ. Hiện nay, ngoài các chính sách tiền tệ cơ bản, ngân hàng trung ương còn có một số cách điều chỉnh tỷ lệ lãi suất khác (việc bán chứng khoán và trái phiếu là một ví dụ)
• Không có nhiều vai trò trong việc giúp chính phủ có những thông tin chi tiết nhằm kiểm soát lạm phát và thương mại.

(Nguồn: Wikipedia & Investopedia)